زلال ذِن در آبگینهی هایکو
ذِن در جان شاعر
ندانستگیِ شاعر
زلال احساس و ایجاز
هایکو و شعر ذِنرین
رِنگا
اصطلاحات فنی
زلالِ ذِن در آبگینهی هایكوُ
۱ در پیشگفتار جناب شاملو خواندیم كه «… در هایكوُ یا مطلقاً عنصر هوشی و عقلی وجود ندارد، یا بهرحال چنان با عنصر شهودیـ شاعرانه درآمیخته است كه با هیچگونه تحلیل و تفسیری نمیتوان از یكدیگر تفكیكشان كرد…». بیگمان خواهیدپرسید: پس خواننده چگونه میتواند از طریق فهم به جهان هایكوُ راه یابد؟ از سوی دیگر، این را هم میدانیم كه …
ادامهی مطلب »ذِن در جان شاعر
ذِن شاعر چگونه ذِنی است؟ ذنِ جانِ هایكوُسرا به شكل حالاتی تجلی میكند كه میتوان آنها را زیر چند عنوان خلاصه كرد. ۱. بیخویشی نخستینِ این حالات، بیخویشی است كه به صورتهای گوناگونی چون ناخودپرستی جلوه میكند، و در بیخودانگی به كمال میرسد. شاعر در این حالت، در چیزها مینگرد، به دور از فایدهمندی یا زیانباریشان: بارانی مِهآلوده، ـــ امروز …
ادامهی مطلب »ندانستگی شاعر
چییو شاعرهی كاگایی كه آرزو داشت در هنر هایكوُ به كمال برسد نزد استاد هایكوُی آن روزگار كه قضا را به آن شهر آمده بود میرود. چییو پیش از این در میان دوستانش به هایكوُسرای توانا شهره بود امّا میخواست بداند هایكوُیی كه ساخته و پرداختهی الهام شاعرانه است چگونه پدید میآید. استاد یك مضمون قراردادی، یعنی هوتوتوگیسوُ كه همان …
ادامهی مطلب »زلالِ احساس و ایجاز
۱ تحوّل هایكوُ بیشتر كار باشوْ بود. باشوْ میخواست احساسش را از ذِن در نوعی شعرِ همراه با روح ووُشیه wu-shih یا بوُجی buji، یعنی «هیچ چیز خاصّ»، بیان كند. میگفت: «برای سرودن هایكوُ كودكی خردسال شوید.» زیرا شعرهای باشوْ از همان عینیت الهام یافته برخوردارند كه بیان كودك از اعجاب، و با همان احساسِ از جهان به ما بازمیگردند …
ادامهی مطلب »