آقاى وزيرى بسيار بسيارعزيزم

آقاى وزيرى بسيار بسيارعزيزم،

باسلام و درودهاى قلبى‏‌ى بى‌‏پايان،

راست‌‏اش اين‏‌كه ‏تصور كرده‌‏ايد امكان ‏دارد شما را به ‏قول ‏خودتان “فراموش‏ كرده ‏باشم” به‏ شدت ‏ناراحت‌‏ام ‏كرد. دوست ‏خوب و انسان ‏شريف ‏و جوان ‏خسته‌‏گى‌‏ناپذيرى با آن‏‌همه ‏محاسن‏ فردى و اجتماعى‌يى ‏كه ‏شما ايد، از ياد بردن‏‌اش پيش‏ از هرچيزديگر نشانه‌‏ى عدم ‏لياقت ‏شخص‏‌ است. از اين‌‏ها گذشته آن‏‌همه ‏محبت ‏دريا دلانه‌‏ى ‏شما درحق ‏آيدا و من ‏براى ‏كم‏ترين ‏درجه ‏از ناسپاسى ‏جائى باقى‏ نمى‌‏گذارد.

اگر در پاسخ‏ نامه ‏سرشار از محبت‌‏تان تعللى ‏رخ ‏داده‏ علتى ‏جز اين نداشته ‏است‏ كه ‏همه ‏وقت ‏و توان‌م‏ را يك‌سره ‏صرف ‏ترجمه‌‏ى “دن ‏آرام” ميخائيل شولوخوف كرده‏ بودم. از شما چه ‏پنهان ‏آقاى‏ وزيرى ‏عزيزم: من‏ با همه‌‏ى ‏وجود، خودم‏‌ را مديون ‏زبان ‏فارسى‌‏ام و اين ‏دين هميشه ‏به ‏سختى ‏آزارم ‏داده‌‏است ‏و خودم را تا مغز استخوان متعهد اين ‏وام‌‏گزارى ‏مى‌‏ديده‌‏ام. اما چون در خود استعداد داستان‏‌پردارى ‏نمى‏‌يافته‌‏ام ‏مدام ‏وسيله‌‏ئى ‏مى‏‌جسته‌‏ام ‏كه ‏بتوانم ‏از پس‏ آن ‏تعهد برآيم‏ تا اين‏‌كه ‏به‏ ترجمه‌‏ى ‏رمان ‏بزرگ دن ‏آرام برخوردم در برگردانى ‏واقعا افتضاح و به ‏راستى ‏غيرمسئولانه، و دريافتم ‏كه ‏برگردان ‏تازه‏‌ئى ‏از اين ‏كتاب مى‏‌تواند وسيله‌‏ى ‏پرداخت ‏آن ‏دين ‏قرارگيرد هرچند كه‏ حجم ‏مخوف ۲۲۰۰ صفحه‏‌ئى آن مى‏‌توانست ‏با وسواس‏ كشنده‌‏ئى ‏كه ‏انگيزه‌ى‏ اصلى ‏كار بود متناسب ‏نباشد و هرمحاسبه‌‏ى ‏سرانگشتى مرا به ‏اين ‏نتيجه ‏برساند كه‏ عمر باقى‏مانده به ‏اتمام كار وصلت ‏نمى‌‏دهد. به ‏هرحال ‏بى‌‏فوت ‏وقت ‏به‌‏كار ترجمه‌‏ى ‏آن‏ متن ‏غول‏‌آسا نشستم كه ‏پيش‏‌نويس‌‏اش درست‏ يك‏‌هفته‌ى‏ پيش‏ به ‏آخر رسيد. ضمن ‏كار، نه ‏جرات ‏مى كردم ‏به ‏حجم ‏كار انجام ‏شده‏ نگاهى ‏بيندازم نه ‏به ‏حجم ‏صفحات‏ باقى‏مانده. فقط حالا كه ‏به ‏قصد بازخوانى و انجام ‏اصلاحات ‏لازم به ‏راهى ‏كه ‏پيموده‌‏ام نگاهى‏ مى‌اندازم و دوباره ‏صفحه‏‌ى ‏اول ‏متن و صفحه‌‏ى‏ اول‏ ترجمه ‏را باز مى‏‌كنم سراپايم ‏از وحشت به ‏لرزه‏ مى‌‏افتد و شگفت‌‏زده ‏ازخودم مى‏‌پرسم:”چه‏ چيز تو را به ‏اين‏كار برانگيخت؟ عشق‏ يا جنون ‏يا تعهد انجام ‏وام‏گزارى درقبال زبانى ‏كه ‏تا سرحد جنون دوست‏ مى‏‌دارى؟”ـ و جواب‌‏ام ‏اين ‏است ‏كه:”بى‌‏گمان ‏اين ‏آخرى!”ـ و اين جواب‏ وحشت‏ناك مشكل ‏را ده‏ چندان مى‌‏كند:ـ پس ‏تمام‌‏اش‏ كن! اين‌‏كه ‏پيش رو دارى تازه‏ طرح ‏اوليه‌‏ى كار است. هنوزكو تا به ‏انجام ‏آن ‏تعهدگنده‌‏تر از دهان‏ خود برسى؟

آقاى وزيرى‏ بسيار عزيز، با پيش‏ كشيدن ‏اين‌‏ مطلب ‏خواستم ‏به ‏دو نكته‏ از نامه ‏شما جواب ‏داده‏ باشم: يكى ‏اين‏‌كه ‏وقتى ‏ترجمه‌‏ى ‏دن ‏آرام را براى بازخوانى واكردم ناگهان‏ به‏ ياد شما افتادم درآن ‏لحظه‌‏ئى ‏كه ‏مى‌‏خواستيد از قله‏‌ى‏ اورست ‏برگرديد!( مى‏‌بينيد كه ‏نمى‌‏توانسته‌‏ام‏ به‏ يادتان‏ نباشم يا از آن‏ بدتر: فراموش‏تان كرده‏ باشم!) درآن ‏لحظه‏ فكر كردم‏ آيا شما هنگام ‏صعود به‏ تلخى‏‌ى‏ بازگشت ‏از آن‏‌هم‏ انديشيده‏ بوديد؟ چون‏ براى‏ من‏ فقط بالا رفتن ‏از قله مهم‏ بود، فكر تلخى‏‌ى‏ فلسفى‌‏ى ‏بازگشت‏‌اش‏ به ‏سرم ‏راه‏ نمى‏‌يافت ‏و در نتيجه‏ خيال مى‌‏كنم ‏همان ‏بالا مى‌‏ماندم! اين‏ يكى.ـ نكته ‏دوم‏ پاسخ ‏دادن ‏به ‏دعوت ‏شما براى شركت ‏دركنفرانس دانشگاه‏ اينسبورگ بود، كه ‏با قراردادن ‏شما درجريان دسته ‏گلى ‏كه ‏با ترجمه‌‏ى ‏دن ‏آرام ‏به ‏آب ‏داده‌‏ام ‏ناچار پاسخ متأسفانه ‏منفى‏‌ى‏ مرا قبول‏ كنيد. ممكن‏ است ‏بازخوانى ‏آن عمرى‏ باقى ‏نگذارد، اما دنيا را چه ‏ديدهايد: شايد هم ‏فرصتى ‏باقى ‏ماند و دوباره ‏به ‏فيض ‏ديدار شما نائل ‏شديم. آيدا و من‏ هيچ‏كدام ‏اهل ‏تعارف ‏و بخصوص‏ تعارف ‏مجامله‌‏آميز نيستيم، پس‏ يقين ‏كامل داشته‏ باشيد اين‏كه ‏مى‏‌گويم ‏هر دومان‏ صميمانه ‏از دوستى‏ با شما و آشنائى ‏با جوان بسيار با محبتى كه‏ غالبا با شما مى‌‏ديديم ( و قرار بود همسفر هيمالياى ‏شما باشد و بسيار متأسفيم كه‏ نام‏ش‌ان‏ به ‏خاطر مان ‏نمى‌‏آيد ) خاطره‏‌ى‏ خوشى‏ داريم سخنى‏ است‏ كه ‏از ته ‏قلب ‏مى‌‏گوئيم. براى‏شان ‏حامل ‏سلام‌‏هاى ‏قلبى ‏ما باشيد.

از موفقيت‌‏تان در ريختن ‏آب درلانه‏‌ى‏ مورچه‏‌ها ( با چاپ‏ كتاب‌هاى‏ دوگانه‌تان ‏كه ‏متأسفانه ‏به ‏زبان‏ انگليسى‌‏است و من از خواندن‏شان‏ محروم خواهم ‏ماند ) خوش‏حال‌‏ام. توفيق ‏همدلان توفيق‏ متقابل ‏است حتا اگر به ‏دو زبان‏ نوشته ‏شده‏ باشد. يادم‏ مى‌‏آيد درباره‌‏ى ‏بخشى ‏از يكى‏شان ‏صحبت ‏دورو درازى باهم ‏داشتيم.

ما را ازخودتان ‏بى‌‏خبرنگذاريد.

سلام‏‌هاى ‏آيداى ‏مرا بپذيريد.

احمدشاملو